Szczególne znaczenie w historii Cerkwi prawosławnej zajmuje Święta Góra Atos (półwysep grecki). Według tradycji został on powierzony opiece samej Matki Bożej. W tym miejscu pod szczególnym Jej orędownictwem przez wiele stuleci modlą się prawosławni mnisi za cały świat, o jego zbawienie. W każdym monasterze i każdej wspólnocie atoskiej znajdują się cudotwórcze ikony Przenajświętszej Bogarodzicy i znane są niezliczone przykłady Jej jawnej pomocy i wstawiennictwa. Jedną z takich ikon jest Trójręka ikona Matki Bożej (Trojeruczyca).
Historia tej dokonującej cudów ikony sięga VIII wieku i jest związana z rozprzestrzenieniem się w owym czasie herezji ikonoklazmu.
W 717 roku bizantyjski imperator – cesarz Leon III Izauryjczyk – zakazał czczenia ikon, a następnie wszczął prześladowania wobec tych chrześcijan, którzy nie przestrzegali jego zakazu i z szacunkiem i czcią odnosili się do nich.
W tym trudnym dla Cerkwi okresie gorliwym obrońcą kultu ikon okazał się święty Jan. Piastował on godność doradcy na dworze kalifa Damaszku. Z wielką gorliwością walczył w formie ustnej i pisemnej z obrazoburczą herezją, rozsyłając pisma do znajomych w Bizancjum. Rozgniewany cesarz, sam nie mogąc ukarać Świętego, skierował list do kalifa, jakoby napisany przez samego Jana, w którym była mowa o wrogim spisku przeciwko niemu. Kalif, nie sprawdziwszy wiarygodności owego listu, rozkazał uciąć świętemu prawą dłoń i powiesić ją na miejskim placu. Wieczorem tego samego dnia święty Jan uprosił władcę, by oddał mu rękę. Zamknięty w swoim pokoju, z przyłożoną do rany odciętą dłonią, płacząc, modlił się przed ikoną Matki Bożej, wierząc w Jej pomoc i miłosierdzie. W swej modlitwie obiecał poświęcić resztę życia służbie Cerkwi. Zmęczony cierpieniem zasnął. We śnie objawiła mu się Matka Boża, mówiąc: „Ręka twoja jest teraz zdrowa, trudź się nią gorliwie, jak Mi obiecałeś”. Gdy święty się obudził – ujrzał swoją rękę całą i zdrową, pozostała na niej jedynie blizna na pamiątkę tego cudownego uzdrowienia. Święty Jan, przejęty uczuciem głębokiej wdzięczności do Matki Bożej, napisał hymn „Tobą raduje się, Łaski Pełna, całe stworzenie …” („O Tiebie radujetsa, Błahodatnaja, wsiakaja twar”).
Kalif, dowiedziawszy się o tym cudownym wydarzeniu i o niewinności swego doradcy, pragnął, by Święty powrócił na jego dwór. Jednak Jan postanowił wypełnić obietnicę daną Matce Bożej. Opuścił Damaszek i wstąpił do Ławry św. Sawy Oświęconego, zabrawszy ze sobą ikonę. Na pamiątkę cudu umieścił on przy ikonie wykonaną ze srebra dłoń. W ten sposób na ikonie pojawiła się trzecia ręka, a samą ikonę zaczęto nazywać „Trójręką”. Chustę, w którą zawinięta była odrąbana ręka, św. Jan do końca życia nosił na głowie, chroniąc pamięć o cudownym uzdrowieniu.
Do XIII w. ikona przebywała w Ziemi Świętej, do czasu, kiedy Ławrę odwiedził święty Sawa, późniejszy arcybiskup Serbii. Wtedy wolą Matki Bożej było, aby podarować Swą ikonę św. Sawie, on zaś przywiózł ją do Serbii. W XIV wieku podczas najazdu Turków na Serbię, chcąc uchronić bezcenną ikonę przed zbezczeszczeniem – bogobojni Serbowie powierzyli ją opiece samej Przenajświętszej Bogarodzicy. Ikonę przymocowano do osiołka, który przez nikogo nieprowadzony– doszedł na Św. Górę Atos i zatrzymał się u wrót Monasteru Chilandar. Monaster ten założył w XIII w. serbski władca Stefan (ojciec św. Sawy). Chilandarscy mnisi z wielką radością wnieśli ikonę do ołtarza głównej świątyni.
Kiedy niedługo po tym wydarzeniu zmarł przełożony monasteru, a bracia nie mogli dojść do porozumienia w kwestii wyboru nowego ihumena, Matka Boża postanowiła sama pokierować monasterem. Mnisi, zebrawszy się w cerkwi na poranne nabożeństwo, ujrzeli ikonę Bogarodzicy stojącą – nie w ołtarzu, a na miejscu ihumena. Podejrzewając, że ktoś umyślnie przeniósł ikonę – wnieśli ją z powrotem do ołtarza. Jednak następnego dnia oraz przez kilka następnych dni z rzędu sytuacja się powtarzała – ikona zmieniała swe miejsce, nawet przy zamkniętych drzwiach. Zdziwionym mnichom Matka Boża wyjawiła Swą wolę: aby nie było sporów wśród braci – Ona sama zajmie miejsce ihumena i będzie kierować monasterem. Do dzisiaj – bez wyjątku – przestrzegana jest święta wola Matki Bożej. W tym monasterze nie wybiera się ihumena, a jedynie zastępcę (namiestnika) – kierującego sprawami monasterskimi, zaś błogosławieństwo na wszelkie posłuszania (prace) monasterskie otrzymuje się od ikony Przenajświętszej.
W czasie najazdu Turków na świętą Górę Atos Matka Boża nie wpuściła najeźdźców za bramę klasztoru. Przez dziewięć kolejnych lat Turcy często widywali pewną tajemniczą Niewiastę, która obchodziła wokoło chilandarski monaster ochraniając mnichów. Hagioryci z wielką czcią i szacunkiem odnoszą się do Trójrękiej ikony Matki Bożej – wierzą, że to Jej opiece zawdzięczają, iż przez tyle stuleci mogą tu prowadzić bezpiecznie swoje mnisze życie.
Prawosławni chrześcijanie w wielu krajach, szczególnie Serbii i Rosji, w których od dawna znajdują się kopie Trójrękiej cudotwórczej ikony Matki Bożej, z wielką czcią odnoszą się do niej, modlą się przed nią i otrzymują pomoc.
Święto Trójrękiej Ikony Matki Bożej jest obchodzone dwa razy w roku – 11 i 25 lipca.